ننویس؛ ایموجی بفرست

از زمانی که گوشی‌های دیجیتال به بازار عرضه شدند تقریباً شکلک‌ها یا ایموجی‌ها هم رونق بیشتری گرفتند هرچند تا پیش از آن، ایموجی‌ها به شکل و موارد خاص خودشان در دنیای مجازی و حتی در کامپیوترها ردوبدل می‌شدند مثلاً در متن‌های ایمیل. اما بعدتر، شکلک‌ها به‌وفور در شبکه‌های اجتماعی، خودی نشان دادند.

اگر بگوییم Emojiها، سریع‌ترین زبان در حال رشد در تاریخ است بی‌راه نگفته‌ایم. ایموجی (Emoji) یا شکلک در واقع تصاویر مفهومی، صورتک یا شکل‌هایی هستند که  به‌عنوان زبانی بین‌المللی شناخته می‌شوند. زبانی که هرشخص با هرگویش و فرهنگی به‌راحتی با آن ارتباط برقرار می‌کند. طبق آمار ارائه شده از سوی فیسبوک در سال 2020 روزانه پنج میلیارد ایموجی فقط در این پیام‌رسان ارسال شده است.

البته برخی افراد نیز از ایموجی‌ها به‌منظور خاصی بهره برده‌اند. به‌عنوان مثال یک قاضی دادگاه در انگلستان از یک ایموجی صورتک خندان در سندی استفاده کرد تا توضیح‌دهد پرونده مختص کودک است. از آن به‌بعد این ایموجی در دادگاه انگلستان به‌کار می‌رود تا مشخص شود  1. پروندۀ کودک تحت‌بررسی است 2. تصمیم‌گیرندگان با نهایت دقت، مورد را قضاوت و بررسی کنند.

یا برخی توسعه‌دهندگان محصولات برای اثرگذاری و تبلیغ بهتر محصولاتشان از ایموجی‌های خاصی بهره می‌گیرند.

 

 

معنای ایموجی یا شکلک چیست؟

ایموجی در واقع به معنای پندارنگاره(Ideogram)، یا خط تصویری است که به گفتۀ سازندگان آن‌ها، بیان گرافیکی عواطف و احساساتند. این اصطلاح از زبان ژاپنی اقتباس شده است. در زبان ژاپنی، ایموجی به معنای تصویرنگاشت از دو بخش تصویر و شخصیت ساخته شده‌است.

شکلک‌های اولیه که روی گوشی‌ها آمدند به فرهنگ ژاپنی تعلق داشتند. مثلاً شکلک خم‌شدن (برای عذرخواهی) که پس از انتشار در زبان‌های دیگر نمادی از تشکر شد. یا ایموجی نودل و سوشی ژاپنی که در دیگر فرهنگ‌ها برای نشان‌دادن وعدۀ غذایی به کار رفت.

تاریخچۀ ایموجی

این شکلک‌ها اولین بار در سال 1260 خورشیدی (1881 میلادی) در یکی از شماره‌های مجله طنز پاک (Puck) ظاهر شدند. یعنی عمر شکلک‌ها بسیار بیشتر از آن‌چیزی است که ما تصور می‌کنیم.

 

و جالب این‌جاست که تاریخچۀ استفاده از اولین شکلک بسیار قدیمی‌تر از این‌هاست. تاریخ‌شناسان، سندی قدیمی مربوط‌به سال 1635 پیداکردند که در آن شخصی به نام یان لدیسلیدز دفترداری اسلواک، نامه‌ای خطاب به مشتریان بنگاهِ کاری‌اش نوشته و در آن از وضعیت و سوابق مالی شهرداری شهر خود ابراز رضایت کرده و کنار امضایش، تصویر شکلکی خندان را کشیده است.

 

اما در تعریف مدرن می‌توان گفت شکلک‌ها در سال 1982 برای اولین بار وارد زبان کامپیوتری شدند و پس از سال 2000 استفاده از آن‌ها رواج بیشتری پیدا کرد.

در سایت Emojipedia بخش تاریخچۀ ایموجی آمده: «خاستگاه شکل‌گیری نخستین شکلک‌ها دانشمندی به‌نام اسکات فهلمن (Scott Fahlman) است. او در سال ۱۹۸۲ پیشنهاد استفاده از شکلک‌ها در مکاتبات الکترونیکی دانشگاه کارنگی ملون را داد. این‌که از دونقطه، خط تیره و پرانتز برای القای احساسات در مکاتبات استفاده شود تا از بروز سوءتفاهمات جلوگیری شود.»

شاید دلیل اصلی فهلمن این بود که پیام نوشتاری برخلاف پیام گفتاری، فاقد احساس است و شخص گیرندۀ پیام ممکن است متوجه حال‌وهوای نویسندۀ پیام در آن لحظه نباشد. به‌عنوان مثال تصور کنید شخصی پیامی برای شما می‌نویسد و فقط سلام می‌کند. در آن‌لحظه نمی‌توان متوجه شد که پشت سلام او چه احساسی نهفته است اما قطعاً به‌کمک ایموجی‌ها می‌توانیم متوجه شویم که سلامی حاکی از شادمانی است؟ غم؟ عصبانیت؟ کنایه یا حتی تمسخر؟

پس از پیشنهاد فهلمن، این موضوع به‌سرعت به کالج‌های دیگر سرایت کرد. شکل:-)  برای نشان دادن شادی، طنز، حال خوب و شوخی و شکل:-(  بیان‌گر احساسات منفی، غم و اندوه بود. بدین‌وسیله پیام‌های جدی از شوخی، تفکیک و قابل تشخیص شدند.

طراحی و معرفی مجموعه ایموجی‌ها

اولین مجموعه ایموجی با کاربرد گسترده را شیگه‌تاکا کوریتا عضو تیم کاری اِن‌تی‌تی‌دوکومو در پلتفرم i-mode طراحی کرد. این شرکت، در سال 1997 و هم‌زمان با عرضۀ اولین نسل از اینترنت تلفن همراه در جهان، از ایموجی طراحی‌شده رونمایی کرد. این مجموعه شامل ۱۷۲ ایموجی ۱۲ در ۱۲ پیکسلی بود که به‌صورت بخشی از ویژگی‌های پیام‌رسان i-mode منتشر شد تا ارتباطات الکترونیکی را ساده‌تر کرده، ویژگی متمایزکننده آن را از سایر خدمات مشابه نشان دهد.   پس از آن، شرکت‌های دیگری هم به فکر طراحی و ساخت ایموجی‌های اختصاصی خودشان افتادند.

اما تاریخچۀ همه‌گیری ایموجی به همان سال 1997 برمی‌گردد زمانی‌که نیکولاس لوفرانی متوجه استقبال کاربران و میزان بالای استفاده از شکلک‌های اسکی در موبایل شد و تجربه کار با چهره‌های خندانک را آغاز کرد. او قصد داشت متناظر و مشابه با شکلک‌های اسکی از قبل موجود که فقط با استفاده از علایم نگارشی ساخته شده بودند، آیکون‌های رنگی بسازد تا این شکلک‌ها برای استفاده در فن‌آوری دیجیتالی جذاب‌تر باشند.

لوفرانی با استفاده از این تجربه‌ها، اولین شکلک‌های گرافیکی را ساخت و یک واژه‌نامه آنلاین شکلک گردآوری کرد که در طبقه‌بندی‌های مختلف مانند: کلاسیک، بیان حالات، پرچم‌ها، جشن‌ها، سرگرمی، ورزشی، آب و هوا، حیوانات، غذا، ملت‌ها، شغل‌ها، سیاره‌ها، صورت‌های فلکی و نوزادان مرتب شده بودند این طراحی‌ها ابتدا در ۱۹۹۷ در دفتر حق تکثیر ایالات متحده آمریکا ثبت شدند و سپس در سال ۱۹۹۸ به صورت فایل‌های گیف و به‌عنوان نخستین شکلک‌های گرافیکی در بستر وب منتشر شدند.

در سال ۲۰۰۰ فهرست راهنمای شکلک که لوفرانی ساخته بود در اینترنت و در دسترس کاربران تلفن‌های همراه قرار گرفت تا آن‌ها را از نشانی smileydictionary.com  دانلود کنند. این فهرست بیش از ۱۰۰۰ شکلک گرافیکی خندانک و نسخه‌های اسکی آن‌ها بود. بعدها، فهرست راهنمای مشابه‌ای هم در سال ۲۰۰۲ در کتاب مارابوت به نام دیکو اسمایلیز (واژه‌نامه شکلک‌ها) منتشر شد.

 در سال ۲۰۰۱ شرکت اسمایلی Smiley Company حق ثبت شکلک‌های گرافیکی لوفرانی را در تلفن‌های همراه شرکت‌های مخابراتی مختلف همانند نوکیا، موتورلا، سامسونگ SFR و دافون و اسکای تله‌مدیا، به نام خود گرفت.

در ابتدا هرکدام از این شرکت‌ها از کدهای مختلفی برای ساخت ایموجی‌های خود استفاده می‌کردند و به همین دلیل اگر از طریق یک دستگاه به دستگاهی با مدل دیگر، ایموجی ارسال می‌شد هیچ تضمینی وجود نداشت دستگاه طرف مقابل بتواند ایموجی را شناسایی کند. به‌عنوان مثال ایموجی آدمکی که از سرش دود بلند می‌شود بسیار زیاد دیده‌اید. این شکلک به باور کاربران ایرانی یا غربی‌ها، تفسیری از خشم و عصبانیت است درحالی‌که این نماد در فرهنگ ژاپنی یعنی شخصی که پیروز و موفق شده است.

و یا ایموجی که نشان‌دهندۀ غم است در گوشی‌های اندروید به همان مفهوم غم نمایش داده می‌شود ولی در گوشی‌های IOS شخصی مضطرب را نشان می‌دهد.  به‌همین‌خاطر و برای یکسان شدن درک شکلک‌ها یا استفادۀ عمومی آن، گوگل در سال 2007 دست به کار شد و به صورت قانونی درخواست کرد سازمان  Unicode Consortium  که وظیفه برقراری استانداردهای متنی میان کامپیوترها و گوشی‌ها را عهده دارد این کار را برای ایموجی‌ها نیز انجام دهد.

و سرانجام در سال 2013 عبارت ایموجی وارد لغت‌نامه آکسفورد و در سال 2015 نیز وارد وبستر شد.

 

چرا روز جهانی ایموجی پیشنهاد شد؟

تقریباً در سال 2014 و با رواج ترندهای توییتر، جرمی برگ (Jeremy Burge)، بنیان‌گذار سایت Emojipedia، روز ۱۷ جولای را روز جهانی ایموجی نام‌گذاری کرد. هدف از تعیین چنین روزی، ترویج استفاده از ایموجی‌ها و ایجاد حس خوب در اطرافیان بود. در این روز خاص، هر سال ایموجی‌های جدید به دنیای تکنولوژی معرفی می‌شوند. مردم با ارسال ایموجی به یکد‌یگر آن را جشن می‌گیرند و کسب‌وکارها با استفاده از ایموجی، پیام‌های برندینگ و بازاریابی خود را ارسال می‌کنند.

استفاده از ایموجی‌ها:

 سیستم‌عامل‌های ویندوز فون و آی‌او‌اس از اموجی‌ها استفاده کردند. این شکلک‌ها در سال ۲۰۰۹ نیز به دنیای جیمیل وارد شدند. همچنین در سیستم عامل مک‌او‌اس برای نسخه ۱۰٫۷ ایموجی به کار رفت. گوگل در سال ۲۰۱۳ برای نسخه جدید اندروید خود یعنی کیت کت ییا همان اندروید 4/4 و نسخه‌های بالاتر در کیبورد خود یا همان گوگل هنگ اوت از نوعی اموجی استفاده کرد که شکلی منحصربه‌فرد داشت.

ایموجی‌ها، نمادهایی برای انتقال لحن و تُن صدا، حالت چهره و زبان بدن هستند و می‌توانند به شکلی مختصر، روایت‌گر داستان‌هایی باشند که به تمامی زبان‌ها قابل فهمند. در تبلیغات و بازاریابی اقلامی با مخاطب بین‌المللی و گسترده در شبکه‌های  اجتماعی و یا در سایت تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان محصول، شکلک‌ها بسیار به کار می‌آیند و تقریباً جزءجدانشدنی پیام‌های تبلیغاتی این دسته از شرکت‌ها هستند.

یونیکد کانسورتیوم در حال حاضر وظیفه ساخت و عرضه ایموجی‌های جدید را بر عهده دارد. علاوه بر این هر فرد می‌تواند ایموجی‌های که خودش طراحی کرده را هم به این سازمان ارسال کند تا مورد بررسی قرار گرفته و در صورت پذیرش در سطح جهان عرضه شوند. این سازمان هر سال سعی می‌کند ایموجی‌های جدیدی عرضه کند و کاربران نیز با هر بار به‌روزرسانی سیستم عامل آی او اس یا اندروید خود این ایموجی‌ها را دریافت می‌کنند. برای مثال در سال 2017 موجودات تخیلی و افسانه‌ای مثل پری‌های دریایی، الف‌ها و خون آشام‌ها به مجموعه ایموجی‌ها افزوده شدند. در سال‌های اخیر نیز ایموجی‌های مختلفی با شکل‌ها، نژادها و فرهنگ‌های مختلف عرضه شدند.

تغییرات ایموجی‌ها

بسته‌های ایموجی به طراحی‌هایی بستگی دارد که برای یونیکد ارسال می‌شود. برای مثال در سال 2017 محققین دانشگاه جان هاپکینز، مدرسه سلامت اجتماعی بلومبرگ و خیریه بیل و ملیندا گیتس، ایموجی یک پشه را برای توصیف بهتر بیماری‌هایی که از طریق این حشرات منتقل می‌شود مثل مالاریا و زیکا پیشنهاد دادند و یونیکد نیز در سال 2018 درخواست آن‌ها را همراه با 156 ایموجی دیگر پذیرفت و منتشر کرد. قطعاً دیدن این ایموجی، انتقال‌دهندۀ ویروس از طریق پشه است.

و یا در سال 2022 چندماهی که از پاندمی کرونا گذشت تقریباً تمام ایموجی‌ها با ماسک ارائه شدند و یا ایموجی‌های شستن دست، ضدعفونی، الکل و تب و بیماری به دسته‌بندی شکلک‌ها اضافه شد.

علاوه بر این ایموجی‌ها طی چند سال اخیر شکل و فرم جدیدی به خود گرفتند مانند انیموجی اپل که با استفاده از فن‎‌آوری تشخیص چهره آیفون ایکس و از طریق حالات چهره کاربر، یک ایموجی متحرک می‌سازد. باز طراحی ایموجی‌های اپل در سال 2016 و ایموجی‌های اندروید در سال 2017 سبب شد شکلک‌های این دو سیستم عامل شباهت بیشتری به هم داشته باشند تا هنگامی که کاربران از یک گوشی اندرویدی یک ایموجی به آیفون ارسال می‌کنند، گیرنده یک ایموجی شبیه به آن را دریافت کند. به همین ترتیب ایموجی‌ها نیز باید از استانداردهای مشابهی در طراحی پیروی کنند.

 

بازاریابی به‌کمک ایموجی

شرکت مسافری Ixigo

شرکت مسافری Ixigo، هر سال به مناسبت روز جهانی ایموجی چالش‌هایی را در شبکه‌های اجتماعی برگزار می‌کند. برای مثال در سال 2020 طی یک بازی از کاربران خواست با استفاده از ایموجی‌هایی که کنار هم قرار گرفته‌اند، اصطلاح یا جمله‌ای بسازند و کامنت کنند. یکی دیگر از کمپین‌های جالب این برند، در سال ۲۰۱۸ اجرا شد. در این کمپین، یک بازی ۱۰قسمتی برای حدس‌زدن شکلک جواب طراحی شده بود. این پست‌ها، با استقبال زیادی رو به رو شد.

شرکت Swiggy

شرکت سوییگی پلتفرمی آنلاین برای سفارش و ارسال غذاست. این شرکت، در سال 2022 برای روز جهانی ایموجی کمپینی طراحی کرد که در آن کاربران می‌توانستند با استفاده از ایموجی، غذای خود را سفارش دهند. درواقع، وقتی در بخش جست‌وجوی پلتفرم، ایموجی‌های مربوط به حوزۀ غذا درج می‌شد، فهرستی از غذاهای مرتبط، برای انتخاب در پیش روی کاربر قرار می‌گرفت.

شرکت DisneyLand

سال 2020 تبلیغ ویدیویی شرکت دیزنی‌لند، فقط در توییتر ۲۰۵۵ بار ریتوییت شد. این ویدئو بازسازی مجدد انیمیشن Frozen است، با این تفاوت که شخصیت‌های آن ایموجی‌ها هستند و داستان در فضای داخل گوشی رخ می‌دهد. دیزنی‌لند این محتوا را در روز جهانی ایموجی منتشر کرد که با استقبال زیاد کاربران مواجه شد.

 

 

 

سخن پایانی

 بسیاری از افراد، مخالف استفاده از ایموجی هستند چرا که معتقدند ورود شکلک‌ها به فرهنگ گفتمانی، تأثیر بسزایی در فرهنگ ارتباطات داشته و باعث شده که اشخاص از زبان و مکالمه با یکدیگر فاصله بگیرند و همین امر، سواد ارتباطی را به خطر بیندازد.

اما باید گفت در دنیای فعلی که سرعت، حرف اصلی را می‌زند و برای مکالمه و رساندن پیام، چندان نمی‌شود منتظر ماند  نقش ایموجی‌ها بسیار مفید و کمک‌کننده است.

از سویی دیگر، اشخاص بسیاری شخصیت درونگرا دارند. این افراد حتی در د نیای واقعی نیز نمی‌توانند به‌خوبی منظور خود را با کلمات برسانند بنابراین شکلک‌ها در این زمینه به کمکشان می‌آیند و آن‌ها می‌توانند با آسودگی بیش‌تر ارتباط برقرار کنند.

و مورد آخر این‌که فهمِ ارتباط نوشتاری همیشه با مشکل همراه بوده؛ چرا که این نوع پیام، برخلاف ارتباط کلامی، از مؤلفه‌هایی چون لحن، احساس و بلندی و کوتاهی صدا بهره نمی‌برد بنابراین ممکن است نویسندۀ یک پیام، لحن شوخی داشته باشد اما در گیرندۀ پیام، جدی تلقی شود.

با همۀ این‌ها، باید گفت شکلک‌ها یا ایموجی‌ها، میهمان‌های ارتباطی در دنیای دیجیتال و عصر فن‌آوری هستند که باید آنان را پذیرفت و راه استفادۀ درست از آن‌ها را یادگرفت. درست مثل شرکت‌هایی که در روز جهانی ایموجی‌ سعی می‌کنند با استفاده از این شکلک‌ها، ارتباط بهتر و گسترده‌ای با مخاطبان در جهت سودآوری داشته باشند.

پس: روز جهانی ایموجی، مبارک