شاید نام اینترنت با نام شبکه‌های اجتماعی گره‌خورده باشد؛ این‌روزها تقریباً نیمی از آمار استفادۀ افراد از اینترنت، به حضور در شبکه‌های اجتماعی مربوط است. به جرئت می‌توان گفت که در آغاز هر سال، باید منتظر معرفی یک شبکۀ اجتماعی جدید باشیم؛ شبکه‌هایی ساخته‌شده توسط افراد یا سفارشی‌سازی‌شده براساس نیاز و دستورالعمل سازمان یا حتی ارگان نظارتی دولت-حکومت‌ها.
در این میان، مهندسان فنآوری، گروه‌های برنامه‌نویس، استارت‌آپ‌ها، افراد حقیقی که یا به‌تنهایی و یا تحتِ حمایت مالی یک سازمان یا ارگان به طراحی و تولید پلتفرم‌های جدید در شبکه‌های اجتماعی می‌پردازند مدام در تلاشند تا پلتفرمی متفاوت از بقیه طراحی و تولیدکنند؛ بسترهایی که در مقام مقایسه با بسترهای ارتباطی موجود، جذابیت و کارایی بیشتری دارد و راحت‌تر مخاطبان را به سمت استفاده از شبکه و حضور ماندگار در آن‌جا سوق می‌دهد.
تقریباً از زمان گفت‌وگو در چت‌روم‌های یاهو مسنجر تا همین اواخر یعنی پلتفرم‌هایی که محتوای تصویری و صوتی را با بهترین کیفیت و بیش‌ترین میزان ساعت ارسال می‌کنند نکتۀ بسیار مهم برای فعالان ارتباطی این بود: «مردم به ارتباط با یکدیگر از پشتِ صفحه‌های مجازی، علاقه نشان می‌دهند و هرچه‌قدر دنیای مجازی دارای امکانات بیشتر، حضور و ماندگاری نیز افزون‌تر.»
برهمین اساس و به‌دلیل تعداد زیاد شبکه‌های اجتماعی و استفادۀ کاربران از آن‌ها، تصمیم گرفتیم برخی از پرکاربردترین آن‌ها را در سلسله مطالب «یک‌شنبه، یک شبکه» به شما معرفی کنیم؛ اولین بستر: اینستاگرام
تاریخچۀ اینستاگرام
اینستاگرام، سرویس اشتراک‌گذاری عکس که حتی این‌روزها یک کودک 5 ساله هم اسم آن را شنیده؛ و شاید نحوۀ کار با آن را بلد باشد پلتفرمی است از جنس شبکۀ اجتماعی که در روزهای نخست عرضه، این‌چنین شناخته‌شده و پُرکاربرد نبود؛ اما به مرور رشد کرد تا جایی که این روزها بالغ بر میلیاردها دلار از محل حضور کاربران و استفاده از فضای سیستمش، درآمد دارد.
رسانه اجتماعی هم‌رسانی عکس و ویدئو است که هماکنون تحت مالکیت شرکت متاست.
اینستاگرامی که ما می‌شناسیم و دوست‌داریم کاملاً متفاوت، حیات خود را آغاز کرد؛ یعنی در ابتدا، قصد بر ساخت شبکۀ اجتماعی ارتباطی نبود بلکه بستری برای آموزش و رفع نیاز طراحی شد؛ قضیه این‌طور بود که «کوین یورک سیسترم»[1] زادۀ ۳۰ دسامبر ۱۹۸۳ در هلیستون، ماساچوست، کارآفرین و مهندس نرم‌افزار آمریکایی، برای آموزش مهارت‌های کدنویسی خود برنامه‌ای نوشت که بعدها تبدیل شد به اینستاگرام.
سیستروم درحال‌کار (در زمینۀ بازاریابی) برای برنامۀ Nextstop بود که مسیر او را به سمت ساخت برنامه‌ای برد به نام Burbn که قرار بود ترکیبی مبتنی بر HTML از سرویس جستجوی Foursquare و بازی آنلاین Mafia Wars باشد.
سیستروم پس از کار روی این برنامه، هر شب و آخر هفته‌ها، یک نمونۀ اولیه را برای دوستانش به اشتراک می‌گذاشت.
چند هفته بعد، او با شرکت‌های سرمایه‌گذاری باسلین ونچرز[2]و آندرسن هوروویتز[3] آشنا شد که در یک مهمانی به افتخار Hunch، یکی دیگر از استارتاپ‌های سیلیکون ولی حضور داشتند شرکتی که تلاش می کرد اینترنت را به صورت همزمان شخصی سازی کند.
یک دموی سریع از این نمونه اولیه، شرکت‌ها را متقاعد کرد تا برای صحبت در مورد Burbn جدی‌تر با یکدیگر ملاقات کنند و در عرض دو هفته پس از آن جلسه، سیستروم ۵۰۰ هزار دلار سرمایه جمع‌آوری کرد که به‌کمک آن توانست کارش را آغاز کند تا ببیند آیا می‌تواند برنامه خود را به واقعیت تبدیل کند یا خیر؟!
نتیجه مشخص است؛ آنچه امروز می‌بینیم. سیستروم در سال ۲۰۱۶ در لیست ثروتمندترین کارآفرینان زیر ۴۰ سال قرار گرفت؛ ارزش ثروت او براساس لیست فوربس بالغ بر ۲/۲ میلیارد دلار بود.
بنیان‌گذاران اینستاگرام
مایک (یا به‌عبارت رسمی‌تر: میشل)کریگر، در نیمۀ راه به سیستروم پیوست تا هم‌راه و هم‌سفر با او هم‌بنیانگذار اینستاگرام شود. آن‌ها دوستان قدیمی نبودند؛ بلکه چندباری یکدیگر را در نمایشگاه‌های تکنولوژی سان‌فرانسیسکو ملاقات کردند و ضمن این دیدارها، سیستروم از برنامه‌هایش گفت.
کریگر، سرسختانه معتقد بود ایدۀ سیستروم می‌تواند به یک بستر درآمدزا تبدیل شود بنابراین به‌فکر افتاد تا طرح سیستروم را به یک کسب‌وکار واقعی تبدیل کند و سیستروم نیز عقیده داشت مایک با سرسختی، هیجان و به قول خودش کله‌شقی در ریسک‌پذیری و پول خرج‌کردن برای هدف، او را به موفقیت می‌رساند.
آن‌ها ابتدا یک نسخۀ کاملاً ابتدایی مبتنی بر بستر iOS طراحی کردند چیزی که این ویژگی‌ها را داشت: گذاشتن عکس و رصدکردن آن توسط یک یا دونفر، محلی برای هماهنگ‌کردن قرارملاقات با دوستان، اشتراک‌گذاری آهنگ و یا تصاویر مورد علاقه با کسانی که ممکن است این محتوا را بپسندند. البته آن‌ها متوجه شدند کهBurbn با وجود بهره‌مندی از قابلیت‌های بسیار، به‌شدت آشفتگی دارد و نیاز به نظم و انسجام بیشتر در آن حس می‌شود.
بنابراین تصمیم‌گرفتند برای شروع کار، تنها روی یک ویژگی تمرکز کنند: «دوربین» این تصمیمی بود که از لحظۀ کلید خوردن تا رسیدن به موفقیت کم‌تر از دوسال، طول کشید.
سیستروم در مصاحبه‌ای با واشنگتن‌پست گفته بود: اگرچه کریگر دوست دارد بگوید اینستاگرام تنها هشت هفته طول کشید تا ساخته شود، اما باید اعتراف کنم که این کار، بیش از یک‌سال زمان برد».
اینستاگرام چگونه رشد کرد؟
زمانی که اینستاگرام در سال ۲۰۱۰ منتشر شد تنها در عرض چند ساعت از تعداد انگشت‌شمار کاربران- که اغلب دوستان مایک و کوین یا آزمایشگران اولیه بودند- در جایگاه نخست اپلیکیشن عکاسی رایگان قرار گرفت؛ تا جایی که در ماه آخر همین سال یعنی دسامبر، بیش از یک میلیون کاربر داشت. (تقریباً روزانه چیزی معادل دوهزار و هفتصد مخاطب)
طی سال بعد، محبوبیت این سرویس هم‌چنان روبه‌رشد بود تا آن‌جا که در اوت ۲۰۱۱، ۱۵۰ میلیون عکس در این سرویس آپلود شد؛ و تیم اینستاگرام نیز مدام هر سه‌ماه، به‌روزرسانی جدیدی را معرفی می‌کرد که اضافه‌کردن ویژگی‌هایی از جمله هشتگ‌ها، فیلترهای جدید، پشتیبانی از عکس با رزولوشن بالا و چرخش یک کلیک و در نهایت گذاشتن History دنباله‌دار از جملۀ این موارد بود.
تا پایان ماه بعد یعنی سپتامبر ۲۰۱۱، این شرکت بیش از ۱۰ میلیون کاربر داشت و در قراردادی به ارزش ۲۵ میلیون دلار، ۷ میلیون دلار در بازار بورس سری A آمریکا، سرمایه‌گذاری کرده بود.
اینستاگرام که به‌عنوان یک اپلیکیشن در سیستم IOS شناخته می‌شد و تنها در اپل در دسترس بود آوریل ۲۰۱۲ با درخواست فراوان بیش‌از ده میلیون کاربر در نسخۀ اندروید نیز عرضه شد و درنتیجه، رویکرد به این شبکۀ اجتماعی.
مدت کوتاهی پس از آن، فیسبوک یک میلیارد دلار پرداخت کرد و بخش عظیمی از سهام اینستاگرام را خرید آن‌هم با شرط حق استفاده از بانک اطلاعاتی این پلتفرم. این قرارداد تا اوت ۲۰۱۲ هم‌چنان به‌قوت خود باقی بود؛ اما انتشار اطلاعاتی مبنی بر این‌که- فیسبوک به اینستاگرام این حق را می‌دهد تا عکس‌های کاربران را بدون اطلاع‌رسانی یا جبران خسارت به اشخاص ثالث بفروشد- به‌سرعت با واکنش شدید کاربران مواجه‌شد و طوفان «نه به فیسبوک» در آمریکا به راه افتاد.
درنهایت، این شرکت با انتشار بیانیه‌ای، عناصر بحث‌برانگیز شرایط سرویس را پس گرفت؛ اما تاحدودی به اعتبار آن لطمه وارد شد.
اینستاگرام چه شکلی است؟
می‌توان این‌طور استدلال کرد که اینستاگرام مانند هیچ شبکه اجتماعی دیگری نیست. این پلتفرم در بین کاربرانش محبوب است و به‌نظر میرسد دوستدارانش با موضوع اشتراک‌گذاری عکس‌ها، ویدیوها، لحظه‌های رزومرگی و آهنگ‌هایشان بسیار با آن ارتباط برقرار کرده‌اند.
اما حتماً می‌دانید که خیلی از افراد از این بستر برای درآمدزایی و راه‌اندازی کسب‌کار بهره میبرند. دقیقاً مشخص نیست که چه‌زمانی و چه‌طور اینستاگرام به بستری برای معرفی محصولات و هم‌چنین فروش کالا تبدیل شد البته این مسأله، چندان اهمیتی ندارد آنچه مهم می‌نماید این موضوع است که اینستاگرام درحال‌حاضر با بیش از یک میلیارد حساب ثبت شده تا جایی پیش‌رفته که تقریباً برای بسیاری از افراد زندگی بدون این شبکۀ اجتماعی، اگر نگوییم غیرممکن، بسیار سخت به‌نظر نمی‌رسد.
اینستاگرام خود به‌تنهایی جهانی است از کسب‌وکارهای کوچک تا مؤسسات بزرگ، دانشگاه‌ها، سازمان‌های خبری، ورزشی، مراکز (فرهنگی، تفریحی ، خدماتی، علمی-تخصصی و…) افراد مشهور، عکاسان، موسیقی‌دانان، حتی صفحات اصلی یا طرفداری باشگاه‌های ورزشی معروف و فعالان در صنعت فیلم‌سازی که برای انتشار تریلیر فیلم‌ها و کارتون‌ها و… از آن بهره‌می‌برند.
پس بی‌راه نیست اگر بگوییم این شبکۀ اجتماعی تا آن‌جا در زندگی افراد رسوخ‌کرده که هرکس به‌راحتی می‌تواند در آن حداقل یک موضوع موردعلاقه برای خود پیداکند و همین عاملی است برای ماندگاری و پابندشدن او در این بستر. نیویورک تایمز در یادداشتی با عنوان «میزان سلامت محتوای اینستاگرام و تأثیر آن بر خلق‌وخوی کودکان» به بررسی جنبه‌های مختلف حضور و فعالیت این شبکۀ اجتماعی بین خانواده‌های امریکایی پرداخته و جالب این‌جاست که در بخشی تحت عنوان «نظرات کاربران»، صحبت‌های شِلی دختر 8 سالۀ اهل آریزونا را به‌چاپ رسانده است که گفت: «اصلاً یادم نمی‌آید از کی والدینم را گوشی به‌دست و در فضای اینستاگرام دیدم. من روزهای بدون اینستاگرام را به‌خاطر ندارم؛ فقط این را می‌دانم که حتی زمان‌هایی که مادرم خانه نیست یا غذا نداریم سفارش غذای من از اینستاگرام است؛ آن هم با دیدن چند انتخاب ناب بین رستوران‌هایی که غذای موردعلاقۀ من را طبخ می‌کنند و در کم‌ترین زمان ممکن به‌دستم می‌رسانند. از طرفی من حدوداً 25 دوستِ نادیده دارم که با همۀ آن‌ها در فضای اینستاگرام آشناشده‌ام. البته تکالیف مدرسه را هم از دوستانم در اینستاگرام می‌پرسم و دیگر این‌که هر کارتون یا سریالی دوست‌داشته‌باشم با عضویت در کانال مورد علاقهام به‌راحتی در دسترسم قرار می‌گیرد.»
آمارهای جالب در مورد اینستاگرام:
- از سال ۲۰۱۹ در حدود یک میلیارد کاربر فعال به صور ماهانه در Instagram فعالیت می‌کنند.
- ۳۳درصد از استوری‌های پربازدید محتوای کسب‌وکار دارند.
- ۲۰۰ میلیون کاربر اینستاگرام روزانه حداقل از یک پیج تجاری بازدید می‌کنند.
- در حدود ۲۵ میلیون شغل در اینستاگرام وجود دارد.
- درحال‌حاضر اینستاگرام از نظر الکسا سیزدهمین وب‌سایت محبوب جهان شناخته شده است.
- ارزش دلاری اینستاگرام در حدود ۱۰۰ میلیارد است.
- در سال ۲۰۱۷، اینستاگرام با ۲۰۰ میلیون کاربر فعال روزانه از اسنپ چت با ۱۶۱ میلیون کاربر روزانه، پیشی گرفت.
- ۵٫۸۹ درصد از عکس‌های اینستاگرام بدون فیلتر (حداقل از اینستاگرام) پست می‌شود و این یکی از شگفت‌آورترین واقعیت‌های اینستاست که اعتماد مخاطب را جلب کرده.
- برای عکس‌هایی که شامل فیلتر اینستاگرام می‌شوند clarendon یکی از محبوب‌ترین فیلترهاست و پس از آن به‌ترتیب:
- 1. Lark، 2. Ludwig، 3. Juno، 4. Gingham قراردارد.
- ۲۰۱۹ هشتگ love در بین کاربران، ترند شد.
- اینستاگرام مرکزی در Menlo Park کالیفرنیا مستقر است.
- حدود ۳۷ درصد از کل بزرگسالان ایالت متحده از برنامه Instagram استفاده می‌کنند.
- 43 درصد کل کاربران آمریکایی و 79 درصد کاربران کل جهان، خانم‌اند.
جمع‌بندی
همان‌طور که در این مقاله مشخص است سعی کردیم از ابتدا، قدمبهقدم پیش رویم و با نگاهی به نحوۀ شکل‌گیری شبکۀ اجتماعی اینستاگرام تا بیان داستان بنیان‌گذاران این پلتفرم حرکت کنیم و در نهایت آن‌چیزی را پیش روی شما خوانندگان عزیز قراردهیم که ضمن جذاب بودن، اطلاعات مفیدی نیز در اختیارتان قرار دهد.
در بخش اول معرفی شبکۀ اینستاگرام سعی شد نگاهی کلی به این بستر اجتماعی داشته باشیم و در بخش‌های بعدی قطعاً مطالب و نکته‌های ریزتری در اختیارتان قرار می‌گیرد. مثل پرداختن به موضوعاتی همچون:
1.چرا برخی کشورها، اینستاگرام را فیلتر کردند؟
- اینستاگرام در چه کشورهایی فیلتر است؟
- چه هشتگ‌هایی در اینستاگرام ترند شده است؟
- و ناگفته‌هایی درخصوص اینستاگرام
پس حتماً با مطلب بعدی هم‌راه ما باشید «هر یک‌شنبه یک‌شبکه»، بخشی است برای معرفی و آشنایی بیشتر با شبکه‌های اجتماعی
=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
[1] Kevin York Systrom
[2] Baseline Ventures
[3] Andreessen Horowitz
