در عصر فناوری و ارتباطات، یکی از اصطلاحات پُرکاربرد حوزۀ شبکه و امنیت، رایانش ابری است که فعالان عرصۀ فناوری به‌خوبی با آن آشنایند اما در مقالۀ پیشِ رو، سعی شده است با نگاهی متفاوت و از منظری دیگر موضوع را واکاوی کنیم. رایانش ابری به انگلیسیCloud Computing مدل رایانشی بر پایه اینترنت است که الگویی تازه برای عرضه، مصرف و تحویل سرویس‌های فناوری اطلاعات (شامل سخت افزار، نرم افزار، اطلاعات و سایر منابع اشتراکی رایانشی) ارائه می‌کند.
همزمان با توسعه و پیشرفت تکنولوژی، بسیاری از صنایع، فعالیت‌های محاسباتی خود را به محیط ابرها انتقال دادند. گستردگی اینترنت و حضور رایانش ابری، دسترسی و پردازش اطلاعات تحت ابر را در هر مکان و زمان امکان‌پذیر و ساده‌تر کرد. نکتۀ مهم این است که به کمک رایانش ابری، دیگر نیاز نیست کاربران به سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای گران‌قیمت برای انتقال داده‌ها و یا کارهای محاسباتی خود متکی باشند. رایانش ابری، مدل رایانشی بر پایه شبکه‌های رایانه‌ای مانند اینترنت است که الگویی تازه برای عرضه، مصرف و تحویل خدمات رایانشی با به کارگیری شبکه ارائه می کند.
از پیدایش تا ضرورت استفاده
همه‌گیر شدن ویروس کرونا پذیرش این سرویس‌ها و خدماتشان را از سوی کسب‌وکارها سرعت بخشید. نقش اینترنت در اغلب سازمان‌ها برای فراهم کردن بستری مناسب در زمینۀ دورکاری، تجارت و برگزاری رویدادها به شکل آنلاین، بیش از پیش احساس شد اما، همین امر در پاره‌ای موارد با خطر از بین‌رفتن اطلاعات ذخیره شده در سیستم شخصی کاربران مواجه بود. این قبیل مشکلات و معضلات مشابه، ضرورت استفاده از خدمات و زیرساخت‌های آنلاین را به مدیران سازمان‌ها یادآور شد.
براساس تخمین و پیش‌بینی‌های Gartner، رشد استفاده از خدمات ابری، همزمان با پاندمی کرونا، سیری صعودی داشته به گونه‌ای که هزینه‌های مربوط به سرویس‌های ابری در فاصلۀ سال‌های 2020 تا2022 حدود 48 درصد افزایش یافت که تقریبا 70 درصد سازمان‌ها بودجه این سرویس‌ها را افزایش دادند.
با توجه به مزایای متعدد خدمات ابری، امروزه بسیاری از شرکت‌ها به استفاده از منابع انعطاف‌پذیر انواع کلود (ابر) روی آورده‌اند. آمارها نشان می‌دهند که بازار خدمات ابری از سال 2019 رشد چشمگیری داشته و پیش‌بینی می‌شود که در آینده نزدیک، 99 درصد شرکت‌ها و کسب‌وکارهای سراسر جهان از خدمات مختلف آن استفاده کنند.
رایانش ابری و IT ، نقطۀ اتصال کجاست؟
رایانش ابری یک مدل از ارائه خدمات IT است که بر روی بستر اینترنت یا همان ابر، قابل ارائه است. در خدمات رایانش ابری، به جای اتصال مستقیم به سرور، منابع مورد نیاز از اینترنت و با استفاده از ابزار وبسایت و اپلیکیشن‌های مربوط بازیابی می‌شود سپس، اطلاعات و پکیج‌های نرم‌افزاری در سرور ذخیره می‌شوند.
ساختار رایانش ابری طوری طراحی شده است که تا زمانی که به اینترنت متصلید می‌توانید به اطلاعات دسترسی داشته باشید.
ورود انواع سرویس‌های ابری، تحولی بزرگ و بسیار کارآمد برای کسب‌وکارها و تفکر آنها در مورد منابع IT بوده است. رایانش ابری در واقع همه چیز را در مورد ارائه خدمات مختلف مانند دیتابیس، نرم‌افزار، آنالیز، سرورها، فضای ذخیره‌سازی و شبکه شامل می‌شود.
رایانش ابری چگونه کار می‌کند؟
در رایانش ابری نرم افزارهای کاربردی و اطلاعات، روی سرورها ذخیره شده و براساس تقاضا در اختیار کاربران قرار می گیرد. شاید این سؤال پیش آید که آیا لزوماً کاربران باید به زیرساخت‌های ابری و نوع کار با آنها آشنا باشند؟ پاسخ این است که خیر! کاربران منابع را در قالب سرویس مصرف می کنند و تنها بهای منابعی را می پردازند که استفاده می‌کنند.
ویژگی‌های اساسی رایانش ابری
- ارائۀ سرویس از طریق: ماشین فیزیکی، ماشین مجازی، نرم افزار
- قدرت بسیار بالا، تنوع فوق العاده و چالش‌پذیری بالا
- زیرساختی مناسب برای تجارت و استفاده از خدمات و برنامه های کاربردی در هر نقطه از جهان برحسب تقاضا
- فراهم ساختن بستر مناسب و ابر، هنگام دورکاری کارمندان
- قرار گرفتن اطلاعات مورد نیاز کاربر در فضای ابری؛ در نتیجه، کاربر برای دسترسی به اطلاعات، نیازی به حضور در محل ذخیره‌سازی اطلاعات ندارد.
- عدم نیاز به مالکیت سرورها از سوی صاحبان صنایع و سازمان‌ها؛ به عبارت بهتر، سازمان‌ها می‌توانند از ظرفیت‌هایی استفاده کنند که شرکت ارائه دهندۀ خدمات ابری در اختیارشان قرار می‌دهند.
- کاهش هزینه‌های مدیریت اطلاعات شرکت‌ها با استفاده از رایانش ابری.
- افزایش سرعت ارتقا نرم‌افزارهای شرکت به کمک ساختار ابری
آیا امنیت رایانش ابری، تضمین‌پذیر است؟
با وجود مزایای بسیار و راحتی کاربر در استفاده از این سرویس، امنیت نسبی رایانش ابری موضوعی بحث انگیز است و همین امر باعث شده تا امروز، پذیرش آن، از سوی برخی کاربران و یا سازمان‌ها و شرکت‌ها به تأخیر بیفتد. در واقع دیدگاه کاربران به استفاده از رایانش ابری را می‌توان به سه دسته تقسیم‌بندی کرد: دیدگاه موافقان صددرصدی، نیمه‌موافقان و مخالفان.
در مورد موافقان که خب قضیه روشن است و نیازی به توضیح نیست اما نگاهی کوتاه به دلایل کاربران نیمه‌موافق و مخالف بیندازیم.
مخالفان استفاده از تکنولوژی رایانش ابری، دلایل خاص خود را دارند که مهم‌ترین آن، امنیت‌پذیری و قابل اعتماد بودن سرویس است. پرسش اساسی افرادی که هنوز در پذیرش و یا به کارگیری رایانش ابری، تردید دارند این‌ها است: داده ها تا چه حد دارای امنیت هستند؟آیا کاربران غیرمجاز می توانند به داده‌های مهم و محرمانه دسترسی پیدا کنند؟ گرچه شرکت های ارائه دهنده خدمات رایانش ابری اعلام می کنند که داده ها امن هستند اما تا چه حد می‌توان به گفته‌هایشان اطمینان داشت؟ آیا آنان صرفاً برای فروش سرویس و خدمات خود اینچنین محکم پای کار ایستاده‌اند و از رایانش ابری و امنیت آن دفاع می‌کنند یا آنکه واقعیت جز این نیست و امنیت رایانش ابری با درصد بالایی قابل تضمین است؟ و اما گروه سوم یعنی نیمه‌موافقان با نگاهی محتاط و با نگرشی نه چندان مخالف و نه آنچنان موافق به این پدیده نگاه می‌کنند آنان معتقدند که بستر رایانش ابری و خدماتی که ارائه می‌دهد در عصر تکنولوژی برای پیشبرد کارها بسیار ضروری و مفید است اما هنوز برای اعتمادکردن به گفتۀ شرکت‌های ارائه دهندۀ خدمات ابری، در مورد امنیت این بستر، خیلی زود است.
هرچند گروهی بر این باورند که امنیت داده ها وقتی در داخل سازمان اداره شوند بالاتراست، اما هنوز هستند کاربرانی که با تردید به این پدیدۀ عصر فناوری و ارتباطات نگاه کنند.
نگاه کلی
در این مقاله، سعی شد با نگاهی به پیدایش رایانش ابری و ضرورت استفاده از آن همگام با توسعۀ فناوری، ساز و کار این بستر اینترنتی، مشخص شود. اگر دوست دارید تا اطلاعاتتان را در جایی امن، ذخیره‌سازی کنید به گونه‌ای که به یکباره با نابود شدن آنها مواجه نشوید و یا به عنوان مدیر یک سازمان از داده‌هایتان محافظت نمایید که همچون سرمایه‌ای گرانبها برای شما است به استفاده از رایانش ابری روی آورید.
