توییتر، شبکۀ نخبگان

با یکی دیگر از سلسله مطالب “یک‌شنبه، یک شبکه” همراه شماییم. و در این مطلب به شرح کوتاهی از توییتر خواهیم پرداخت.

توییتر، شبکۀ اجتماعی است که در ایران به‌ شبکۀ نخبگان معروف شده است؛ چراکه بیش‌تر، افرادی با سطح آگاهی متوسط رو به بالا از آن استفاده می‌کنند و کم‌تر مورد اقبال عموم است. هرچند که این گفته، دقیق و کامل نیست؛ اما براساس آمار به‌دست آمده از میانگین سنی و سطح سواد کاربران در مقاله‌ای با عنوان «جستجوی ایران در توییتر: فناوری‌های نوین و صدای دیاسپورای ایرانی»[1]،[2] مشخص شد که بیش‌تر کاربران توییتر در ایران را جامعۀ دانشگاهی(استادان و دانشجویان) و یا افراد رده بالای سازمان‌ها و نهادهای دولتی(همچون مدیران، نمایندگان مجلس و…) تشکیل می‌دهند هرچند می‌توان در این بین، کاربران عمومی را نیز دید که تعدادشان در مقام مقایسه با کاربران اصلی، کم است.

چنان‌چه تاکنون از این بستر ارتباطی استفاده نکرده‌اید و دوست دارید تا اندکی با آن آشنا شوید. مقالۀ پیش رو می‌تواند برایتان مفید باشد. پس در ادامه، همراهمان باشید.

سازوکار توییتر چیست؟

جک دورسی، مهندس نرم‌افزار، در وبلاگ شخصی خود در خصوص توییتر این‌گونه نوشته است: «توییتر، پلتفرم آنلاین رسانه‌های اجتماعی و سرویس میکروبلاگینگ است که پیام‌های کوتاهی با حداکثر 280 کاراکتر توزیع می‌کند(به نام توییت). این شبکۀ اجتماعی در شکل‌گیری سیاست و فرهنگ در اوایل قرن بیست‌و‌یکم بسیار تأثیرگذار بود. بستری که در آن، یک کاربر، توییتی را تایپ می‌کند و آن را به سرور توییتر می‌فرستد و سرور نیز آن را به لیستی از کاربران دیگر (فالوئرها) ارسال می‌کند علاوه بر این، کاربران می‌توانند با استفاده از منشن‌ها ( استفاده از علامت @ با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و یا با کلیک کردن روی هشتگ‌ها (با استفاده از علامت #) موضوعات خاصی را دنبال کنند. این ویژگی‌ها به نوعی دیالوگ ایجاد می‌کنند و تعداد دنبال‌کنندگان را در یک فید توییتر به میلیون‌ها نفر می‌رسانند.»

تاریخچه Twitter

Twitter از سرمایه‌گذاری پادکست Odeo پدید آمد که در سال 2004 توسط ایوان ویلیامز، بیز استون و نوح گلس تأسیس شد. (ویلیامز و استون قبلاً در گوگل کار می‌کردند و ویلیامز ابزار محبوب نویسندگی وب Blogger را ایجاد کرده بود.).

 اپل در سال 2005 اعلام کرد که پادکست‌ها را به برنامۀ رسانۀ دیجیتال خود iTunes اضافه خواهدکرد و مدیر Odeo احساس کرد که این شرکت نمی‌تواند با اپل رقابت کند بنابراین اتخاذ روشی جدید به‌شدت احساس می‌شد به‌همین‌‎خاطر، از کارمندان Odeo سؤال شد که چه پروژه‌های جانبی جالبی داشتند؟ این‌ همه‌پُرسی نتایج جالبی به‌همراه داشت. جک دورسی یک سرویس پیام کوتاه (SMS) را پیشنهاد داد که در آن می‌توان به‌روزرسانی‌های کوچک مانند وبلاگ را برای دوستان ارسال کرد و گلس که در بخش پشتیبانی فعالیت می‌کرد نام Twttr را پیشنهاد کرد. دورسی اولین توییت را در 21 مارس 2006 ارسال کرد و نسخه کامل توییتر در ژوئیه 2006 عرضه شد.

این کار، نقطۀ عطفی شد برای آن‌که ویلیامز، استون و دورسی آیندۀ این محصول را بسیار درخشان ارزیابی کنند و بر همین اساس،  اکتبر 2006 Odeo را خریداری کردند.

پس از آن‌که پلتفرم توییتر، مارس 2007 در کنفرانس موسیقی و فناوری South by Southwest معرفی شد اقبال عمومی به آن افزایش یافت.

این‌جا بود که سه سرمایه‌گذار روی توییتر، (دورسی، ویلیامز و استون) به کار خود باور بیش‌تری پیدا کردند و دورسی، رسماً اولین مدیر اجرایی (مدیر عامل) توییتر شد.

در سال 2008 ویلیامز از اعضای اصلی هیئت مدیره، با رأی منفی به عملکرد دورسی، باعث شد او این سمت را از دست بدهد و دیک کاستولو با رأی ویلیامز و استون مدیرعامل توییتر شد در نهایت سال 2010 دیک نیز از سمت خود کناره‌گیری کرد و این‌بار ویلیامز، مدیرعامل توییتر شد.

استون در خاطرات خود از شکل‌گیری توییتر نوشته: «انگار هرسه نفر ما در برهه‌ای از زمان باید مدیرعاملی توییتر را تجربه می‌کردیم تا  علاوه بر درک سختی‌های این سِمَت، راه‌های جذابیت و بهیه‌شدن خدمات توییتر به ذهنمان برسد»

این گفتۀ استون، تاحدی می‌تواند درست باشد چرا که مراجعه به سایت توییتر نشان می‌دهد دورسی، استون و ویلیامز هرکدام در برهه‌ای عهده‌دار سکان هدایت توییتر بودند.

توییتر چگونه پیشرفت کرد؟

توییتر از همان ابتدا با سیاست ارسال پیام کوتاه رایگان در بستر شبکه اجتماعی راه‌اندازی شد. این مورد، با سیاست سایت‌هایی که از تبلیغات بنری، عضویت و یا دانلود محتواهایی مثل فیلم و موسیقی، درآمد کسب می‌کردند بسیار متفاوت بود.

هَش مِلکوم (Hash Melcom) فعال رسانه‌ای و یکی از مجریان شبکۀ یک خبری آمریکا (OANN) One America News (OAN) دربارۀ توییتر این چنین می‌گوید: «با افزایش 1300 درصدی بازدیدکنندگان منحصربه‌فرد در سال 2009، واضح بود که توییتر چیزی بیش از یک کنجکاوی خاص است. با این حال، در سالی که فیس‌بوک، غول شبکه اجتماعی برای نخستین‌بار به سود رسید، مشخص نبود که آیا توییتر می‌تواند به ریسک سرمایه‌گذاری تأسیس‌کنندگان ابتدایی خویش، پاسخ مثبت دهد یا خیر؟! در آوریل 2010 توییتر متوجه منبعی برای کسب درآمد شد. این شبکۀ اجتماعی از محل تبلیغاتی که در نتایج جستجو ظاهر می‌شوند – به عنوان منبع درآمد اصلی خود پرده برداری کرد. در اواخر همان سال توییتر همچنین Promoted Trends را معرفی کرد که محتوای تبلیغاتی را در میان سایر گرایش‌ها قرار می‌داد.

ریشه‌های شبکه‌های اجتماعی توییتر در آوریل 2009 آشکار شد؛ زمانی که اشتون کوچر در رقابت با CNN به پیروزی رسید و جایگاه نخست توییتر با بیش از یک میلیون دنبال‌کننده به او رسید.

کم‌کم سلبریتی‌ها به توییتر اضافه‌شدند و این بستر، سرویس قابل توجهی برای کسب‌وکارها، تبلیغات، رویدادها، کمپین‌های سیاسی و مواردی این‌چنینی شد که ارزش توییتر را به عنوان یک ابزار ارتباطی نمایان ساخت.

در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال 2008، باراک اوباما بر رقیب خود، جان مک کین، در حوزه رسانه‌های اجتماعی چیره شد و تقریباً نیمی از کاربران توییتر، حساب کاربری وی را دنبال کردند.

این ویژگی، سایر نامزدهای ریاست‌جمهوری یا حتی سناتورها و شهرداران ایالت‌های مختلف امریکا را ترغیب کرد تا استفاده از توییتر و داشتن حساب کاربری در آن را جزو سیاست‌ها و استراتژی‌های تبلیغاتی خویش در نظر بگیرند. دنبال کنندگان توییتر جمع آوری کرد. این پیشرفت عملاً تضمین کرد که نامزدهای آینده حضور در شبکه‌های اجتماعی را به عنوان بخشی از استراتژی‌های رسانه‌ای خود خواهند داشت.

 شاید قابل توجه‌ترین گام در تکامل توییتر، افزایش استفاده از آن به عنوان ابزاری برای روزنامه‌نگاران بود. توییتر به یک منبع خبری جدید تبدیل شد که از مرزهای سیاسی فراتر رفت.

در 15 ژانویه 2009، یک توییت توسط جانیس کرومز منتشر شد. وی که مسافر قایق مسافربری بود داستان فرود موفقیت‌آمیز پرواز US Airways در رودخانه هادسون شهر نیویورک را منتشر کرد. این توییت یک میلیون بار ری‌توییت شد.

پس از آن، سرویس Twitpic.com راه‌اندازی شد که یک سرویس میزبانی عکس برای کاربران توییتر بود. در نخستین روز راه‌اندازی این سرویس، تصویری ضبط شده در موبایل یکی از مسافران هنگام فرود هواپیما در رودخانه و خروج مسافران به نمایش گذاشته شد. این تصویر نشان می‌داد که چگونه مسافران با عجله در حال خروج از هواپیمای نیمه‌غوطه‌ور در آب هستند اما سایت به سرعت از کار افتاد زیرا هزاران کاربر توییتر سعی کردند آن را به‌طور همزمان مشاهده کنند.

تغییرات در توییتر در طول زمان

 سپتامبر 2013، توییتر طی یک توییت به مردم اعلام کرد که قصددارد سهام خود را برای عموم عرضه کند. عرضه اولیه عمومی آن ارزش سهام توییتر را به 31 میلیارد دلار رساند.

 توییتر به رشد محبوبیت خود ادامه داد اما هنوز به سوددهی نرسیده بود، بنابراین در تلاش برای افزایش تعامل کاربر، ویژگی‌های دیگری را اضافه کرد. از جمله  ویژگی به نام Moments که در اکتبر 2015 به پلتفرم توییتر اضافه شد و به کاربران و سرویس اجازه می‌داد مجموعه‌های موضوعی توئیت‌ها و سایر محتواها را ایجاد کنند.

ژانویه 2017 توییتر Moments را با Explore جایگزین کرد که در آن موضوعات پرطرفدار از جمله Moments جمع‌آوری می‌شد. محدودیت کاراکتر یک توییت از 140 به 280 کاراکتر در سال 2017 افزایش یافت.

Fleets که در نوامبر 2020 اضافه شد مجموعه‌ای از توییت‌ها و سایر محتویات بودند و طراحی‌ آنها به‎گونه‌ای بود که در عرض 24 ساعت ناپدید می‌شدند دقیقاً مانند استوری در شبکه‌های اجتماعی Snapchat، Instagram، و فیس بوک؛

 با این حال، Fleets نتوانست کاربران را جذب‌کند و این ویژگی در آگوست 2021 متوقف شد.

در مه 2021 توییتر Spaces را معرفی کرد که در آن حساب‌هایی با بیش از 600 دنبال‌کننده می‌توانستند مکالمات صوتی زنده را میزبانی کنند.

اساسی ترین تغییر در مارس 2016 رخ داد؛ زمانی که توییتر جدول زمانی زمانی خود را (که در آن توییت‌ها بر اساس زمان مرتب می شدند) با یک جدول زمانی الگوریتمی جایگزین کرد که در آن توییت‌هایی که در این سرویس، محبوب بودند یا توییت‌هایی که توسط افرادی که کاربر دنبال می‌کرد پسندیده می‌شد اول ظاهر شود.

 توییتر ادعا کرد که این تغییر باعث شده کاربران با دیگران تعامل داشته باشند و حتی بیشتر توییت کنند، اما برخی از آن به‌عنوان نمایش تجربه‌ای انتقاد کردند که حباب اطلاعاتی ایجاد می‌کند.

سرانجام تویتر در سه ماهه آخر سال 2017 سودآور شد؛ در این زمان توییتر 330 میلیون کاربر ماهانه داشت.

در اوایل سال ۲۰۱۹ سیاست توییتر از ردیابی کاربران ماهانه به «کاربران فعال روزانه قابل کسب درآمد» تغییر کرد؛ یعنی تعداد کاربرانی که در یک روز در معرض تبلیغات قرار گرفتند.

تا اواخر سال ۲۰۲۱، این سرویس ۲۱۷ میلیون کاربر فعال روزانه قابل کسب درآمد داشت.

 نوامبر 2021 دورسی، دوباره از سمت مدیرعاملی کنار رفت و پاراگ آگراوال، مدیر ارشد فناوری جایگزین او شد.

 سال 2022 توییتر اعلام کرد که قرار است ایلان ماسک، کارآفرین آمریکایی متولد آفریقای جنوبی، آن را به قیمت حدود 44 میلیارد دلار خریداری کند.

ماسک قرار بود مالک انحصاری این شرکت شود. سه ماه بعد، ماسک اعلام کرد که پیشنهاد خود را برای توییتر پس می‌گیرد آن‌هم به دلیل نگرانی‌ها در مورد حساب‌های ربات و ادعای این که این شرکت «مفاد چندگانه» قرارداد خرید را نقض کرده است.

برت تیلور، رئیس هیئت مدیره توییتر، در پاسخ گفت که این شرکت، متعهد به بستن معامله بر اساس قیمت و شرایط توافق شده با آقای ماسک است.

 در آن زمان، سهام توییتر تقریباً یک سوم از قیمت پیشنهادی خرید ماسک کاهش یافته بود.

 جولای 2022 توییتر از ماسک شکایت کرد تا او را مجبور به خرید شرکت کند و سرانجام، سپتامبر 2022 سهامداران توییتر به پذیرش پیشنهاد ماسک رای دادند.

ژوئن 2023 توییتر با تصمیم ناگهانی ایلان ماسک به X تغییر نام داد و حتی نماد پرندۀ آبی تبدیل به نماد تاریک X شد.

در بخش بعدی تحولات شبکۀ X (توییتر سابق) و برخی تغییرات دیگر که ماسک در این پلتفرم شبکۀ اجتماعی وارد کرده است توضیح می‌دهیم.
پایان بخش اول

[2] One America News (OAN)