چگونه بفهمیم گوشی ما بدافزار (Malware) دارد؟

آیا گوشی شما بد کار می‌کند یا به اصطلاح «بازی در می‌آورد» ؟ در اینجا نحوه بررسی اینکه آیا بدافزار (Malware) مقصر این امر است یا خیر و در صورت وجود آن چه باید کرد، آمده است.

تلفن هوشمند شما مانند یک مینی‌کامپیوتر است که در جیب شما جای می‌گیرد، بنابراین درست مانند لپ تاپ شما در برابر بدافزارها نیز آسیب‌پذیر است که می‌تواند به‌شکل جاسوس افزار، ابزارهای تبلیغاتی مزاحم یا باج افزار باشد.

متأسفانه، گاهی اوقات تشخیص اینکه آیا دستگاه شما آلوده شده است، دشوار است. این بر اساس طراحی است، زیرا کسانی که پشت این بدافزار هستند نمی‌خواهند نرم‌افزار آن‌ها را پیدا کنید و آن را حذف کنید، بنابراین این شما هستید که باید به‌دنبال نشانه‌های فعالیت مشکوک باشید.

iOS یا اندروید: کدام سیستم عامل آسیب‌ پذیرتر است؟

اندروید از نظر طراحی یک اکوسیستم باز دارد که مزایای خود را دارد اما همچنین سیستم عامل را نسبت به iOS اپل در برابر برنامه‌های مخرب آسیب پذیرتر می‌کند. گوگل در اینجا پیشرفت کرده است. گزارشی از سال 2021 اشاره کرد که بازیگران بد باید خلاقیت بیشتری به خرج دهند تا بتوانند برنامه‌های مملو از بدافزار خود را در دستگاه‌های اندرویدی قرار دهند.

متأسفانه، همان گزارش نشان داد که برنامه‌های قطره چکانی اسب تروجان همچنان در همان سال تنها در چهار ماه بیش از 300.000 بار در گوگل پلی دریافت کرده‌اند تا جزئیات بانکی افراد را به‌دست آورند.

اگر آیفون دارید، ممکن است فکر کنید که هیچ یک از این‌ها برای شما صدق نمی‌کند. به هر حال، این ایده که مکینتاش ویروسی نمی‌شوند، مطمئناً به همه دستگاه‌های دیگر اپل نیز سرایت می‌کند، اشتباه است. با این‌که آیفون‌ها به لطف فرآیند تأیید سخت‌گیرانه اپل نسبت به گوشی‌های اندرویدی کمتر به بدافزار آلوده می‌شوند، اما به این معنی نیست که آن‌ها از ویروس مصون هستند.

تنها در سال 2023، نرم افزارهای جاسوسی بر روی آیفون‌های متعلق به کارمندان کسپرسکای یافت شد و یک شرکت اسرائیلی کشف شد که تلفن‌ها را از طریق تقویم iCloud اپل آلوده می‌کند.

بنابراین صرف‌نظر از اینکه از چه سیستم عامل موبایلی استفاده می‌کنید، مهم است که هوشیار باشید. شما هرگز نمی‌دانید چه زمانی یک برنامه به ظاهر بی‌ضرر، باری شرورانه مانند بدافزار را برای شما به همراه دارد.

از کجا متوجه شویم که گوشی ما به بدافزار آلوده شده است

بنابراین چگونه می‌توانید واقعاً متوجه شوید که تلفن شما به بدافزار یا Malware آلوده شده است؟ این همیشه واضح نیست، اما در اینجا مواردی وجود دارد که باید مراقب آن‌ها باشید:

1- تبلیغات پاپ آپی که از بین نمی‌روند

اگر به‌طور ناگهانی تبلیغات زیادی را در یک برنامه خاص مشاهده کردید، یا حتی وقتی هیچ برنامه‌ای باز نیست این اتفاق افتاد، ممکن است به ابزارهای تبلیغاتی مزاحم آلوده شده باشید. این پاپ‌آپ‌های مزاحم می‌توانند از کلیک‌های تبلیغاتی پول تولید کنند، سعی کنند شما را با بدافزار بدتری آلوده کنند یا شمارا به پیشنهادات کلاهبرداری پیوند دهند.

Bitdefender اخیراً دریافته است که 60.000 برنامه اندروید در فروشگاه Google Play با نرم‌افزارهای تبلیغات جعلی بارگذاری شده‌اند، بنابراین این یک مشکل نسبتاً رایج است. هر کاری انجام می‌دهید فقط کلیک نکنید!

بیشتر بدانید: تبلیغات بازی جعلی چیست

2- هزینه‌های غیرقابل توضیح در صورتحساب شما

به صورت‌حساب تلفن یا صورت‌حساب‌های کارت اعتباری خود نگاهی بیندازید و مطمئن شوید که می‌توانید هر هزینه را بطور موجه محاسبه کنید. در غیر این صورت، این احتمال وجود دارد که شما قربانی کلاهبرداری باشید که خدمات ناخواسته‌ای را به تلفن شما اضافه می‌کند و هزینه‌ای را به قبض تلفن شما اضافه می‌کند، که به آن cramming نیز می‌گویند.

اپراتورهای بی‌سیم در ایالات متحده، متهم شده‌اند که قبلاً در برخی موارد دست به اعمالی می‌زدند تا درصدی از نرخ ماهانه را به جیب بزنند، بنابراین مسئولیت کوشا بودن و آگاه شدن از هرگونه اتهامات جعلی بر عهده شماست.

3- باتری شما سریع‌تر از حد انتظار تخلیه می‌شود

در حالی‌که باتری‌ها به‌طور طبیعی در طول زمان تحلیل می‌روند، نباید تغییر ناگهانی در عمر باتری با فرسودگی و افت شدید در آن مشاهده کنید. بدافزار ممکن است اجزای گوشی شما را به‌منظور انجام کارهای پس‌زمینه یا حتی پخش مخفیانه ویدیوها ربوده باشد و در نتیجه باتری سریع‌تر از حد انتظار نیاز به شارژ مجدد داشته باشد.

4- داغ شدن بیش از حد تلفن همراه

در شرایط عادی، تلفن شما هرگز نباید در هنگام لمس داغ باشد، اما برخی بدافزارها(Malware) ها می‌توانند CPU داخلی یا مکانیزم شارژ را بیش از حد به کار بیاندازند. به‌عنوان مثال، بدافزار Loapi قادر است تلفن شما را بیش از حد داغ کند و حتی ذوب کند. اگر تلفن شما بیش از حد گرم می‌شود، توصیه می‌کنیم آن را از هر منبع برق جدا کرده و خاموش کنید. بدون مراقبت، تلفن داغ می‌تواند باعث آتش‌سوزی و حتی انفجار شود.

5- تلفن شما کندتر از حالت عادی است

درست مانند یک کامپیوتر، گوشی هوشمند شما دارای پردازنده‌ای است که برای انجام وظایف محاسباتی خاصی استفاده می شود. اگر دستگاه شما ربوده شده باشد، ممکن است بدافزار اجزای داخل گوشی شما را بیش از حد به‌کار گیرد و باعث شود کارهای ساده بیشتر از آنچه باید طول بکشد.

در طول سال‌ها، شاهد خرابی اجرای ویدیوهای ناخواسته، نوشته‌های هندی، آسیب‌پذیری‌های نرم‌افزار، WallPaper و رشته‌های بی سر و ته نوشتاری در تلفن‌ها بوده‌ایم، اما اگر گوشی شما از کندی ناگهانی و حتی خرابی رنج می‌برد، بدافزار می‌تواند دلیل آن باشد.

6- قطع شدن تماس‌ها و در کل اتصالات ضعیف

اگر تلفن شما به Malware آلوده شده باشد، اتصال خروجی به یک سرور خارجی می‌تواند در توانایی تلفن شما برای حفظ پایدار Wi-Fi یا اتصال سلولی اختلال ایجاد کند و در نتیجه کیفیت اتصال پایین و تماس‌های مکرر قطع شود.

اگر سایر دستگاه‌های دارای اتصال Wi-Fi یکسان به‌درستی کار می‌کنند و آن‌هایی که در خانه شما هستند تماس‌های قطع شده را تجربه نمی‌کنند، بدافزار ممکن است مقصر تلفن شما باشد. (کیفیت نامناسب تماس و صداهای تهاجمی نیز ممکن است نشانه‌ای از لطمه دیدن تلفن شما باشد که یک موضوع جداگانه است.)

7- ظاهر شدن یک برنامه غیرمنتظره

گاهی اوقات برنامه‌ای که دانلود می‌کنید می‌تواند همراه با بدافزار بارگیری شود که برنامه‌های اضافی را نصب می‌کند. به لیست برنامه‌های خود نگاهی بیندازید و مطمئن شوید که همه چیز را در تلفن تشخیص می‌دهید و نیاز دارید. اگر چیزی غیر منتظره پیدا کردید، برنامه را باز نکنید.

چگونه بدافزار را از گوشی خود حذف کنیم

گوشی خود را بررسی کرده‌اید و مورد مشکوکی پیدا کرده‌اید یا یک یا چند علامت بدافزار دارید. حالا چه‌کار باید انجام دهید؟ در اینجا چند مرحله وجود دارد که می‌توانید انجام دهید:

1- در اندروید وارد Safe Mode شوید

اگر از تلفن Android استفاده می‌کنید، حالت امن را امتحان کنید. این فرآیند ممکن است بسته به سازنده تلفن شما متفاوت باشد، اما اکثر دستگاه‌های جدید از شما می‌خواهند که دکمه روشن/خاموش را نگه دارید و سپس خاموش کردن را به مدت طولانی فشار دهید تا گزینه ورود به حالت ایمن را دریافت کنید.

مشابه حالت Safe Mode در ویندوز، این برنامه برنامه‌های شخص ثالث را در تلفن شما غیرفعال می‌کند تا بتوانید با خیال راحت هر چیزی غیرعادی را بررسی کنید. سپس می‌توانید هر برنامه‌ای را که فکر می‌کنید ممکن است آلوده شده است حذف کنید، سپس به حالت عادی برگردید تا ببینید آیا مشکل برطرف شده است.

برای انجام این کار در آیفون، گوشی شما باید جیلبریک شود، بنابراین برای اکثر کاربران راه حلی قابل اجرا نخواهد بود. با این حال، اپل قابلیتی به نام Lockdown Mode دارد که در صورت هدف قرار گرفتن Malware یا هکرها، عملکرد دستگاه را محدود می‌کند.

2- برای پیدا کردن ویروس‌ها اسکن کنید

اگر خودتان چیزی پیدا نکردید، وقت آن است که از یک آنتی ویروس خوب استفاده کنید، به خصوص اگر از دستگاه اندرویدی استفاده می‌کنید. اما هیچ برنامه رایگانی را که در توضیح آن «آنتی ویروس» وجود دارد دانلود نکنید. بسیاری از آن‌ها یا کار نمی‌کنند یا خودشان مخفیانه نوعی بدافزار هستند. با یک نام قابل اعتماد در فضای امنیتی مانند Bitdefender، Kaspersky، Norton، و McAfee بروید که همگی برنامه‌های آنتی ویروس مخصوص به خود را دارند. توصیه می‌کنیم روی یکی سرمایه‌گذاری کنید، ویروس‌ها را اسکن کنید، و به برنامه اجازه دهید هر بدافزاری را که پیدا می‌کند شناسایی و حذف کند.

مطالب مرتبط: تفاوت بین آنتی ویروس و آنتی بدافزار

3- دستگاه خود را Reset کنید

اگر راه حل دیگری برای رهایی دستگاه شما از بدافزار یافت نشد، تنها انتخاب شما ممکن است بازگشت به تنظیمات کارخانه و شروع از ابتدا باشد. این کار تلفن شما را پاک می‌کند و هر بدافزار را در این فرآیند حذف کنید. اگر یک نسخه پشتیبان از گوشی خود از قبل از روشن شدن آن دارید (;i باید داشته باشید)، می‌توانید از آن نقطه بازیابی را امتحان کنید.

در آیفون، به Settings > General > Reset بروید و دستگاه را پاک کنید. اگر یک نسخه پشتیبان iCloud قابل اجرا دارید، می‌توانید دستورالعمل‌های ما را دنبال کنید.

دارندگان اندروید ممکن است نیاز داشته باشند دستورالعمل‌های مختص سازنده گوشی خود را بیابند. برای یک دستگاه سامسونگ، تنظیمات > مدیریت عمومی > reset factory > rese کارخانه را باز کنید تا کار انجام شود. اگر این دستورالعمل‌ها را دنبال کنید، می‌توانید از یک نسخه پشتیبان در Google Drive بازیابی کنید.

چگونه از Malware ها جلوگیری کنیم

بدافزار شوخی بردار نیست. با احتیاط در مورد آنچه دانلود می‌کنید و توجه به مجوزهایی که به برنامه‌های‌تان می‌دهید، قربانی حمله نشوید.

به‌عنوان مثال، قبل از اینکه هر چیزی را دانلود کنید، نظرات افراد درباره برنامه را به دقت بخوانید تا مطمئن شوید که مردم آنچه را که تبلیغ می‌شود دریافت می‌کنند، اگرچه مراقب امتیازهای مشکوک بالا و کامنت‌های تکراری در برنامه‌های بدون نام باشید. این می‌تواند یک موقعیت پرداخت برای بازی باشد. اگر برنامه‌ای که نصب می‌کنید پیشنهادی را به شما ارائه می‌کند که ممکن است انتظارش را نداشته باشید، یا اطلاعات شخصی را درخواست می‌کند، قبل از تحویل آن دو بار فکر کنید.

به عنوان یک قاعده کلی، شما باید فقط به ویژگی‌هایی که انتظار دارید برنامه به آن نیاز داشته باشد دسترسی بدهید. به‌عنوان مثال، اگر این یک برنامه پیام‌رسان باشد و درخواست برقراری تماس تلفنی یا دسترسی به دوربین شما را داشته باشد، می‌تواند نشانه بدی باشد. کاربران اندروید و آیفون می‌توانند تحت تنظیمات حریم خصوصی مربوطه خود به‌عنوان یک مدیر مجوز دسترسی داشته باشند.